ऊर्जा

नेपालले विद्युत् ऊर्जाको क्षेत्रमा अनुभव हासिल गरेको एक शताब्दी पूरा भएको छ। वि.सं. १९६८ जेठ ९ गते ५०० किलोवाट क्षमताको फर्पिङ जलविद्युत् केन्द्रबाट नेपालको विद्युत् विकासको यात्रा सुरु भयो। आठौं पञ्चवर्षीय योजनासम्म यो क्षेत्रमा मुख्यतया सरकारी संलग्नता मात्र रह्यो। तर, नयाँ विद्युत् ऐन, २०४९ लागू भएपछि निजी क्षेत्रलाई समेत यस क्षेत्रमा संलग्न गराइयो।
विद्युत् उत्पादनसँगै वितरणको व्यवस्थापनका लागि विद्यमान प्रसारण तथा वितरण प्रणालीमा सुधार र विस्तार गरिएको छ। प्रसारण आयोजना सञ्चालनका लागि आवश्यक जग्गा व्यवस्थापन, बाह्य बजार विकास, र राष्ट्रिय ग्रिडको विस्तार तथा सुदृढीकरण अपेक्षाकृत रूपमा अघि बढ्न सफल भएका छन्। नेपाल–भारतको पहिलो अन्तरदेशीय उच्च भोल्टेज प्रसारण लाइन निर्माण सम्पन्न भइसकेको छ, जसका कारण देशभित्र निर्माणाधीन जलविद्युत् र प्रसारण आयोजनाहरूको कार्य तिव्र गतिमा अघि बढिरहेको छ।
नेपालको समग्र विकास र समृद्धिका लागि जलस्रोतको उपयोग एक मात्र दिगो आधारको रूपमा स्थापित भएको छ। जलविद्युत् क्षेत्रमा निजी लगानीकर्ता र पुँजी बजारको आकर्षण बढ्दै गएकाले यस क्षेत्रमा लगानीको सम्भावना अझ प्रबल भएको छ, जसले थप आयोजनाहरूको निर्माणमा सहयोग पुर्याउने देखिन्छ।
जलविद्युत् उत्पादनको प्रचुर सम्भावना, आन्तरिक बजारमा पर्याप्त विद्युत् खपतको क्षमता, र निर्यातको अवसर रहेको अवस्थामा यस क्षेत्रलाई देशको ऊर्जा अभाव हटाउने र आर्थिक विकासको भरपर्दो आधारका रूपमा स्थापित गर्नु अपरिहार्य बनेको छ।