कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालय (नेपाल)

कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालय देशको कृषि क्षेत्रको विकास र विकासका लागि जिम्मेवार नेपाल सरकारको निकाय हो । कृषि र पशुधन विकास मन्त्रालय कृषि र सम्बद्ध क्षेत्रहरूको हेरचाह गर्न नेपाल सरकारको केन्द्रीय शीर्ष निकाय हो। वर्तमान कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री बेदुराम भुसाल हुन् ।
मन्त्रालयको इतिहास:
नेपाल सरकारले यस मन्त्रालयको प्रारम्भिक रूप, कृषि विभाग , 1952 मा स्थापना गर्यो, कृषि परिषद् विघटन गर्यो , जुन त्यस समयसम्मको सर्वोच्च प्रशासकीय निकाय थियो।
सन् १९७४ मा विभागलाई मन्त्रालयको रूपमा विकास गरी सिँचाइको पोर्टफोलियोलाई कृषि तथा सिँचाइ मन्त्रालयको रूपमा समावेश गरिएको थियो । थप पुनर्संरचनापछि सिँचाइ मन्त्रालय छुट्टै बनेको छ ।
सन् १९९१ मा सरकारले नेपालभर सहकारीलाई सुदृढ गर्ने निर्णय गरेपछि सन् १९९९ देखि २००१ सम्म मन्त्रालयको नाम कृषि तथा सहकारी मन्त्रालय राखियो । सहकारीको पोर्टफोलियो फेरि आउटसोर्स गर्दा, प्राप्त मन्त्रालयलाई वर्तमान प्रशासन अनुसार कृषि मन्त्रालय वा कृषि विकास मन्त्रालयको नामले चिनिन्थ्यो ।
सन् २०१८ मा ओलीको दोस्रो मन्त्रिपरिषद्अन्तर्गत मन्त्रालयको पोर्टफोलियो विस्तार गरी भूमि व्यवस्थापन मन्त्रालय तत्कालीन कृषि विकास मन्त्रालयमा थपिएको थियो भने सहकारी मन्त्रालयलाई फिर्ता गरिएको थियो । सुधार र व्यवस्थापन बन्द भयो।
अगस्ट, सन् २०१८ मा मन्त्रालयको पोर्टफोलियो फेरि समायोजन गरियो, मन्त्रिपरिषद् विस्तारका कारण भूमि व्यवस्था, सहकारी तथा गरिबी निवारण मन्त्रालय पुनः खोलियो भने कृषि सम्बन्धी पोर्टफोलियोलाई कृषि तथा पशुधन विकास मन्त्रालयमा परिवर्तन गरियो।
पूर्व कृषि मन्त्रीहरू:
२०१३ मा भएको नेपालको संविधानसभा निर्वाचनपछिका पूर्व कृषि मन्त्रीहरूको सूची यो हो :
नाम | पार्टी | पदभार ग्रहण गरे | अफिस छोडे | पोर्टफोलियो | |
---|---|---|---|---|---|
१ | पराजुली दिवस [६] | नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी–लेनिनवादी) | २५ फेब्रुअरी २०१४ | २ जुलाई २०१५ [७] | कृषि मन्त्री |
२ | हरिबोल गजुरेल [८] | नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी–लेनिनवादी) | 12 अक्टोबर 2015 | 13 जुलाई 2016 | |
३ | गौरी शंकर चौधरी [९] | नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) | 4 अगस्त 2016 | 31 मे 2017 | कृषि विकास मन्त्री डा |
४ | रामकृष्ण यादव [१०] | नेपाली कांग्रेस | 26 जुलाई 2017 | १५ फेब्रुअरी २०१८ | |
५ | चक्रपाणि खनाल [११] | नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) 17 मे 2018 सम्म नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी 17 मई 2018 |
16 मार्च 2018 | २० नोभेम्बर २०१९ | कृषि, भूमि व्यवस्था तथा सहकारी मन्त्री (अगस्ट २०१८ सम्म) कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री (अगस्ट २०१८ देखि अगस्ट २०१९ सम्म) कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री (अगस्ट २०१९ देखि) |
६ | घनश्याम भुसाल [१२] | नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी | २० नोभेम्बर २०१९ | २५ डिसेम्बर २०२० | कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री डा |
७ | पद्माकुमारी अर्याल | नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी–लेनिनवादी) | २५ डिसेम्बर २०२० | ४ जुन २०२१ | कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री डा |
८ | ज्वाला कुमारी साह | नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी–लेनिनवादी) | १० जुन २०२१ | २२ जुन २०२१ | कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री डा |
९ | बसन्त कुमारले गाए | नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी–लेनिनवादी) | २४ जुन २०२१ | १२ जुलाई २०२१ | कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री डा |
१० | महेन्द्र राय यादव | जनता समाजवादी पार्टी, नेपाल | ८ अक्टोबर २०२१ | ४ जुलाई २०२२ | कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री डा |
११ | मृगेन्द्र कुमार सिंह यादव | जनता समाजवादी पार्टी, नेपाल | ४ अगस्ट २०२२ | १४ अक्टोबर २०२२ | कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री डा |
१२ | ज्वाला कुमारी साह | नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी–लेनिनवादी) | २६ डिसेम्बर २०२२ | २७ फेब्रुअरी २०२३ | कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री डा |
१३ | बेदुराम भुसाल | नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत समाजवादी) | ३१ मार्च २०२३ | कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री डा |